Cần làm gì khi bị kháng thuốc Osimertinib điều trị ung thư phổi giai đoạn 4?

Giới thiệu

    Ung thư phổi không tế bào nhỏ (NSCLC) giai đoạn 4 là giai đoạn tiến triển, đây là lúc tế bào ung thư đã lan rộng sang nhiều bộ phận trong cơ thể. Trong nhiều trường hợp, đốt biến gen EGFR là thắc nhân chính gây ung thư và đã có thuốc đích trúng như Osimertinib được sử dụng rộng rãi. Tuy nhiên, sau một thời gian điều trị, kháng thuốc Osimertinib và tái phát bệnh là điều hoàn toàn có thể xảy ra. Vậy, khi điều đó xảy ra, người bệnh và gia đình cần làm gì? Hãy cùng tìm hiểu.

1. Kháng thuốc Osimertinib là gì?
   Osimertinib là một loại thuốc nhắm trúng (TKI) EGFR thế hệ mới, được sử dụng để điều trị ung thư phổi có đột biến EGFR, đặc biệt là đột biến exon 19 và L858R exon 21, và kháng cả T790M. Tuy nhiên, theo thống kê, sau trung bình 18-20 tháng, phần lớn bệnh nhân sẽ dần dần mất đáp ứng và kháng thuốc.
2. Nguyên nhân gây kháng thuốc Osimertinib
   Khi ung thư phổi giai đoạn 4 trở nên kháng với Osimertinib, nguyên nhân thường gồm:

• Đột biến mới trong gen EGFR như C797S.
• Hoạt hóa những đường tín hiệu thay thế (bypass) như MET, HER2, BRAF, KRAS, RET...
• Biến đổi dạng ung thư sang tế bào nhỏ (small cell transformation).
• Tăng PD-L1.

3. Các bước cần làm khi bệnh tiến triển dù đang dùng Osimertinib

Bước 1: Kiểm tra tiến triển bằng chứng cứ (hình ảnh)

• Thực hiện chụp CT scan ngực-bụng-chậu và/hoặc PET-CT.
• MRI não (nếu nghi ngờ di căn não).

Bước 2: Sinh thiết khối u tiến triển để xác định cơ chế kháng thuốc

• Sinh thiết mới (nếu có khả năng thực hiện an toàn).
• Xét nghiệm gen (NGS) tên máu ("sinh thiết lỏng") nếu không lấy được mô.

Bước 3: Phân tích kết quả sinh thiết và lựa chọn hướng điều trị

• Nếu phát hiện đường kháng MET, BRAF, HER2, KRAS... có thể sử dụng thuốc đích trúng mới.
• Nếu không phát hiện đột biến có điểm nhấn: xem xét chuyển sang hóa trị, miễn dịch, hoặc kết hợp.

4. Các phương án điều trị khi bị kháng Osimertinib

a. Liệu pháp nhằm trúng mới

• MET: Capmatinib, Tepotinib, Crizotinib.
• RET: Selpercatinib, Pralsetinib.
• HER2: Trastuzumab deruxtecan.
• BRAF: Dabrafenib + Trametinib.
• KRAS G12C: Sotorasib, Adagrasib.
• C797S (có thể còn nhạy với TKI thế hố hai).

b. Hóa trị/hóa trị kết hợp

• Phác đồ carboplatin + pemetrexed ± bevacizumab.
• Kết hợp miễn dịch trị (nếu đủ điều kiện).

c. Liệu pháp miễn dịch đối với PD-L1 cao và không có đột biến khác

• Pembrolizumab, Nivolumab, Atezolizumab (nếu PD-L1 cao >50%, và không có EGFR, ALK, RET...)

d. Tham gia nghiên cứu lâm sàng

• Luôn được NCCN khuyến khích khi có cời.
• Các thuốc mới đang được nghiên cứu như BLU-945, lazertinib, poziotinib, amivantamab...

e. Vai trò chăm sóc giảm nhẹ, hỗ trợ tâm lý

• Bệnh nhân nên được tư vấn kịch bản rõ ràng.
• Hỗ trợ tâm lý cho người bệnh và gia đình.
• Giảm nhẹ triệu chứng (ho, khó thở, đau...).

f. Lời khuyên dành cho bệnh nhân và gia đình

• Tổ chức lại tâm lý, bình tĩnh trước thông tin tiến triển.
• Lựa chọn bệnh viện và đội ngũ bác sĩ uy tín.
• Cân nhắc tham gia nghiên cứu mở rộng.

Tổng kết
Kháng thuốc Osimertinib không đồng nghĩa với hết hi vọng. Ngày nay y học đang tiến xa, có nhiều liệu pháp mới có thể giúp kiểm soát bệnh hiệu quả. Việc lựa chọn điều trị phụ hợp sẽ giúc người bệnh có thêm cơ hội sống lâu hơn và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Cần tư vấn chuyên sâu về các thuốc điều trị ung thư phổi:
- ThS – BS Trần Khôi
- Bệnh viện Phổi Hà Nội – 44 Thanh Nhàn, Hai Bà Trưng
- Zalo: 0983 812 084 – Hotline: 0913 058 294
- Facebook: Bác sĩ Trần Khôi
- Kênh YouTube: Thạc sĩ Bác sĩ Trần Khôi – Chữa bệnh ung thư phổi