Chọn đúng thuốc – Cơ hội sống dài hơn cho bệnh nhân ung thư phổi giai đoạn 4

Giá trị của việc chọn đúng thuốc điều trị ung thư phổi giai đoạn 4

    Ung thư phổi giai đoạn 4 là khi tế bào ung thư đã lan ra ngoài phổi, có thể đến gan, xương, não hoặc tuyến thượng thận. Nhiều người cho rằng khi đã “di căn” thì không còn hy vọng điều trị, nhưng thực tế y học hiện nay đã thay đổi hoàn toàn quan điểm đó. Theo hướng dẫn điều trị mới nhất của NCCN 2025, việc chọn đúng thuốc – đúng người – đúng thời điểm có thể giúp người bệnh kiểm soát bệnh lâu dài, thu nhỏ khối u đáng kể, thậm chí có bệnh nhân sống khỏe trên 5–10 năm.

1. Vì sao việc chọn đúng thuốc lại quan trọng đến vậy?

    Ung thư phổi không phải là một bệnh duy nhất. Dưới kính hiển vi và xét nghiệm gene, các bác sĩ chia ra hai nhóm chính:

• Ung thư phổi không tế bào nhỏ (NSCLC) – chiếm khoảng 85%.

• Ung thư phổi tế bào nhỏ (SCLC) – chiếm khoảng 15%.

    Trong nhóm NSCLC, người ta phát hiện có hàng chục loại đột biến gen khác nhau như EGFR, ALK, ROS1, MET, KRAS, RET, NTRK, HER2... Mỗi đột biến sẽ “ăn” thuốc theo một cách riêng. Nếu không làm xét nghiệm gene, bác sĩ và bệnh nhân sẽ đi trong bóng tối, dễ dùng sai thuốc, giảm hiệu quả và mất đi cơ hội quý giá.

    NCCN 2025 khuyến cáo tất cả bệnh nhân ung thư phổi giai đoạn 4 phải được xét nghiệm sinh học phân tử (biomarker test) trước khi quyết định điều trị, nhằm xác định đột biến và chọn đúng thuốc trúng đích.

2. Những nhóm thuốc chính trong điều trị ung thư phổi giai đoạn 4

a. Thuốc nhắm trúng đích (Targeted Therapy)

    Đây là bước ngoặt lớn của y học hiện đại. Thuốc đích không “đánh bừa” như hóa chất, mà tấn công chính xác vào gen đột biến khiến tế bào ung thư phát triển.

    Ví dụ:

• EGFR đột biến: dùng Osimertinib (được NCCN xếp loại Ưu tiên – Category 1).

• ALK dương tính: có thể dùng Alectinib, Brigatinib, Lorlatinib, Ensartinib.

• ROS1 dương tính: lựa chọn mới như Taletrectinib cho hiệu quả cao cả ở não.

• RET tái sắp xếp: Selpercatinib hoặc Pralsetinib.

• METex14 skipping hoặc MET khuếch đại cao: Capmatinib, Tepotinib.

• HER2 dương tính (IHC3+): Trastuzumab deruxtecan (T-DXd).

• KRAS G12C đột biến: Sotorasib, Adagrasib – thuốc uống có thể phối hợp miễn dịch.

    Nhờ các thuốc đích, khối u có thể thu nhỏ 60–80% chỉ sau vài tháng, triệu chứng giảm rõ, ít rụng tóc, ít nôn ói, và bệnh nhân vẫn có thể làm việc, sinh hoạt gần như bình thường.

b. Thuốc miễn dịch (Immunotherapy)

    Nếu không có đột biến gen, xét nghiệm PD-L1 ≥ 1% sẽ giúp xác định khả năng đáp ứng với thuốc miễn dịch.
Các thuốc như Pembrolizumab, Nivolumab, Durvalumab, Atezolizumab hoạt động bằng cách mở khóa hệ miễn dịch của cơ thể, giúp tế bào miễn dịch nhận ra và tiêu diệt tế bào ung thư.

    Theo NCCN 2025, với bệnh nhân có PD-L1 ≥ 50%, dùng thuốc miễn dịch đơn thuần có thể kéo dài sống trung bình đến 3–5 năm. Với PD-L1 thấp hơn, kết hợp miễn dịch và hóa chất là chiến lược tối ưu.

c. Hóa trị (Chemotherapy)

    Hóa chất vẫn giữ vai trò quan trọng, nhất là khi không có đột biến gen hoặc kháng thuốc đích. Các phác đồ thường dùng:

• Pemetrexed + Carboplatin (cho thể tuyến).

• Paclitaxel + Carboplatin (cho thể vảy).

    Ngày nay, hóa trị không còn “đáng sợ” như trước vì có thuốc chống nôn, tăng bạch cầu, giúp người bệnh vượt qua nhẹ nhàng hơn.

d. Liệu pháp kết hợp (Combination therapy)

    NCCN 2025 cập nhật nhiều chiến lược mới như:

• Kết hợp thuốc đích KRAS G12C với miễn dịch (ICI) nhờ đặc điểm dược động học thuận lợi.

• Phác đồ “Lead-in”: dùng thuốc đích một thời gian ngắn trước khi phối hợp miễn dịch, giúp giảm độc tính và tăng hiệu quả.

• Thuốc ADC (antibody-drug conjugate) như Datopotamab deruxtecan (Dato-DXd) cho bệnh nhân tiến triển sau TKI, là vũ khí mới 2025.

3. Khi nào thuốc đúng lại trở nên “sai”?

    Ung thư phổi có thể “kháng thuốc” – tức là tế bào ung thư thông minh hơn, tự thay đổi gen để không còn bị tiêu diệt. NCCN khuyến cáo khi bệnh tiến triển sau một thời gian điều trị, cần:

• Sinh thiết lại khối u hoặc xét nghiệm máu (liquid biopsy) để tìm đột biến kháng thuốc mới.

• Ví dụ: bệnh nhân EGFR dùng Osimertinib lâu ngày có thể xuất hiện C797S, lúc này bác sĩ sẽ chuyển sang Amivantamab hoặc Sunvozertinib (vừa được NCCN 2025 đưa vào lựa chọn sau EGFR exon 20 insertion).

    Do đó, điều trị ung thư phổi không phải là “một đơn thuốc suốt đời”, mà là hành trình theo dõi – xét nghiệm lại – thay đổi chiến lược thông minh.

4. Lợi ích thật sự khi chọn đúng thuốc

• Kéo dài thời gian sống đáng kể: Trước đây bệnh nhân giai đoạn 4 chỉ sống trung bình 6–12 tháng, nay có thể 3–10 năm nếu điều trị đúng.

• Giữ chất lượng sống tốt: thuốc uống tại nhà, ít tác dụng phụ, không rụng tóc, không phải nằm viện dài ngày.

• Giảm gánh nặng tài chính lâu dài: tuy chi phí ban đầu cao, nhưng khi khối u kiểm soát tốt, bệnh nhân không cần nhập viện cấp cứu, không phải hóa trị nặng.

• Tăng tinh thần và niềm tin sống: khi bệnh ổn định, nhiều người trở lại làm việc, du lịch, tận hưởng cuộc sống.

5. Những lưu ý quan trọng khi bắt đầu điều trị

1. Làm xét nghiệm đầy đủ trước điều trị:

   • Sinh thiết mô hoặc xét nghiệm gen trên máu (NGS, ctDNA).

   • Kiểm tra PD-L1, EGFR, ALK, ROS1, KRAS, MET, RET, HER2, NTRK...

2. Điều trị theo hướng dẫn quốc tế (NCCN, ESMO):

   • Giúp đảm bảo lựa chọn thuốc chuẩn mực, tránh lạm dụng hoặc sai chỉ định.

3. Theo dõi định kỳ:

   • Chụp CT mỗi 2–3 tháng giai đoạn đầu.

   • Báo ngay cho bác sĩ khi có dấu hiệu kháng thuốc.

4. Không tự ý ngừng hoặc đổi thuốc:

   • Nhiều bệnh nhân thấy ổn, tự bỏ thuốc khiến bệnh bùng phát mạnh.

5. Kết hợp chăm sóc toàn diện:

   • Dinh dưỡng, vận động, cai thuốc lá, kiểm soát stress.

   • Tham gia nhóm hỗ trợ giúp tăng tinh thần chiến đấu.

6. Các thuốc mới được NCCN 2025 cập nhật cho giai đoạn 4

7. Thông điệp dành cho người bệnh và gia đình

    Ung thư phổi giai đoạn 4 không đồng nghĩa với dấu chấm hết. Khi chọn đúng thuốc theo xét nghiệm gene và hướng dẫn chuẩn, nhiều bệnh nhân có thể:

• Khối u biến mất hoàn toàn trên phim.

• Sống khỏe nhiều năm, coi bệnh như bệnh mạn tính.

• Vẫn đi làm, đi du lịch, chăm con, vui sống mỗi ngày.

    Vì thế, đừng vội tuyệt vọng – hãy tìm hiểu kỹ và chọn đúng hướng điều trị ngay từ đầu.

Cần tư vấn chuyên sâu về các thuốc điều trị ung thư phổi:
- ThS – BS Trần Khôi
- Bệnh viện Phổi Hà Nội – 44 Thanh Nhàn, Hai Bà Trưng
- Zalo: 0983 812 084 – Hotline: 0913 058 294
- Facebook: Bác sĩ Trần Khôi
- Kênh YouTube: Thạc sĩ Bác sĩ Trần Khôi – Chữa bệnh ung thư phổi