Ung thư phổi và “mức độ co khối u” sau điều trị: Càng giảm nhiều, sống càng lâu

    Khi một bệnh nhân được chẩn đoán ung thư phổi không tế bào nhỏ (viết tắt là NSCLC), đặc biệt là đã ở giai đoạn tái phát hoặc di căn, việc tiên lượng sống bao lâu là câu hỏi quan trọng nhất mà người bệnh và gia đình quan tâm. Trong vài năm gần đây, một chỉ số rất đáng chú ý đã được các bác sĩ ung thư sử dụng để dự đoán hiệu quả điều trị và thời gian sống thêm – đó là mức độ thu nhỏ khối u hay còn gọi là “đáp ứng sâu” (tiếng Anh: Depth of Response – viết tắt là DepOR).

Thuốc đích EGFR – hy vọng mới cho người bệnh ung thư phổi tái phát

    Trước tiên, hãy hiểu rằng ung thư phổi có thể xảy ra ở nhiều người khác nhau, nhưng không phải ai cũng có cùng một kiểu gen khối u. Một trong những đột biến thường gặp ở người châu Á, đặc biệt là nữ giới, người không hút thuốc, là đột biến EGFR (tức là gen thụ thể yếu tố tăng trưởng biểu bì).

    Tin vui là có những loại thuốc nhắm trúng đích EGFR, gọi là EGFR-TKI (như gefitinib, erlotinib, osimertinib...) đã giúp hàng ngàn người bệnh kéo dài cuộc sống, kiểm soát tốt ung thư trong nhiều năm.

    Nhưng làm thế nào để biết thuốc đang thực sự hiệu quả? Không chỉ nhìn vào “ổn định” hay “giảm chút ít” trên phim chụp CT – các bác sĩ còn theo dõi một yếu tố mới: mức độ khối u giảm được bao nhiêu phần trăm sau khi dùng thuốc.

Khối u giảm càng nhiều → Thời gian sống thêm càng dài

    Nhiều nghiên cứu tại Nhật, Mỹ và Trung Quốc đã chứng minh rằng: càng đạt được mức giảm khối u sâu sau vài tháng điều trị, người bệnh càng có cơ hội sống lâu hơn. Cụ thể:

• Nếu khối u chỉ giảm nhẹ, từ 1 đến 25%: người bệnh thường chỉ sống không bệnh tiến triển khoảng 6–8 tháng.
• Nếu giảm từ 26–50%: sống thêm trung bình khoảng 13 tháng.
• Nếu giảm mạnh hơn, từ 51–75%: thời gian sống không tiến triển lên đến 14–15 tháng.
• Đặc biệt, nếu khối u giảm trên 75%: người bệnh có thể sống ổn định tới 18–20 tháng trước khi ung thư quay trở lại.

    Đây là thông tin cực kỳ quan trọng vì nó giúp bác sĩ tiên lượng được hiệu quả điều trị ngay từ sớm – thường chỉ sau 2–3 tháng điều trị đầu tiên.

Vì sao giảm u sâu lại quan trọng như vậy?

• Khi khối u giảm nhiều, điều đó nghĩa là thuốc đang “bắt đúng đích”, tấn công chính xác tế bào ung thư mang đột biến EGFR.
• Khối u nhỏ đi đồng nghĩa với việc ít tế bào ung thư còn sót lại trong cơ thể – giảm nguy cơ tái phát nhanh.
• Đáp ứng sâu cũng giúp giảm nhanh các triệu chứng khó thở, đau tức ngực, ho kéo dài.
• Người bệnh có thể duy trì thuốc lâu hơn, ít phải đổi phác đồ, giảm độc tính do hóa trị hoặc thuốc mạnh khác.

Làm sao biết được khối u đã giảm bao nhiêu phần trăm?

    Sau khi bắt đầu điều trị bằng thuốc đích EGFR, người bệnh thường được chụp phim CT định kỳ mỗi 6–8 tuần. Bác sĩ sẽ đo kích thước của tất cả các khối u (gọi là tổn thương mục tiêu) và so sánh với lần đầu tiên (trước điều trị).

    Ví dụ: nếu tổng đường kính các khối u là 60mm lúc đầu, và sau 8 tuần chỉ còn 30mm → tức là giảm được 50%.

Bạn hoàn toàn có thể hỏi bác sĩ của mình:

• “Khối u của tôi đã giảm bao nhiêu phần trăm rồi ạ?”
• Đó là quyền của bạn, và câu trả lời giúp bạn hiểu rõ tình trạng hiện tại.

Nếu khối u giảm ít thì nên làm gì?

    Nếu bác sĩ thông báo khối u chỉ giảm dưới 30%, bạn không nên quá lo lắng – nhưng cũng không nên chủ quan. Đây là lúc cần:

• Làm lại xét nghiệm gen (từ máu hoặc mô) để tìm đột biến mới có thể kháng thuốc cũ
• Cân nhắc đổi sang loại thuốc nhắm trúng đích thế hệ mới hơn
• Thảo luận với bác sĩ về việc tham gia chương trình thuốc hỗ trợ hoặc thử nghiệm lâm sàng
• Theo dõi sát sao các chỉ số máu và hình ảnh trong những tháng kế tiếp

Tóm lại: Điều bạn cần nhớ

• Nếu bạn hoặc người thân đang điều trị ung thư phổi bằng thuốc nhắm trúng đích EGFR, hãy nhớ rằng mức độ co nhỏ của khối u chính là một dấu hiệu tiên lượng cực kỳ quan trọng.
• Khối u giảm càng nhiều → sống càng lâu, sống càng khỏe.
• Hãy trao đổi kỹ với bác sĩ, theo dõi thường xuyên và sớm phản ứng nếu thuốc có dấu hiệu kém hiệu quả.

Hy vọng từ một con số “khó hiểu” như tỉ lệ khối u giảm, người bệnh sẽ hiểu rõ hơn về hành trình điều trị và nắm quyền chủ động cùng bác sĩ.

    Nếu bạn cần giải thích cụ thể hơn theo phim chụp hoặc kết quả cá nhân, hãy mạnh dạn hỏi người điều trị chính hoặc tìm đến trung tâm ung thư có chuyên môn về thuốc nhắm trúng đích. Bởi vì mỗi phần trăm giảm đi của khối u – là thêm hy vọng sống được lâu hơn, khỏe hơn.

   Cần tư vấn chuyên sâu về các thuốc điều trị ung thư phổi:
- ThS – BS Trần Khôi
- Bệnh viện Phổi Hà Nội – 44 Thanh Nhàn, Hai Bà Trưng
- Zalo: 0983 812 084 – Hotline: 0913 058 294
- Facebook: Bác sĩ Trần Khôi
- Kênh YouTube: Thạc sĩ Bác sĩ Trần Khôi – Chữa bệnh ung thư phổi