Khi Nào Ung Thư Phổi Giai Đoạn 1 Chỉ Cần Phẫu Thuật?

Tóm tắt vấn đề

Ung thư phổi không tế bào nhỏ (NSCLC) giai đoạn 1A – đặc biệt khi khối u ≤2 cm và ở vị trí ngoại vi – là nhóm bệnh lý được phát hiện ngày càng nhiều nhờ tiến bộ trong chẩn đoán hình ảnh. Câu hỏi đặt ra là: liệu chỉ cần phẫu thuật (mà không cần hóa trị hay xạ trị) đã đủ để điều trị triệt để? Và nên chọn cắt thùy (lobectomy) hay cắt phân thùy (segmentectomy)?

Khi nào chỉ cần phẫu thuật?

✅ Tiêu chuẩn lý tưởng để điều trị đơn thuần bằng phẫu thuật:

Dựa trên hai thử nghiệm ngẫu nhiên lớn JCOG0802 và CALGB140503 cùng các phân tích tổng hợp, phẫu thuật đơn thuần có thể đủ nếu:

1. Khối u ≤ 2 cm, nằm ở ngoại vi phổi.

2. Không có di căn hạch trung thất (N0), xác nhận bằng sinh thiết hoặc đánh giá nội soi trung thất (EBUS).

3. Chức năng hô hấp cho phép tiến hành phẫu thuật (FEV1 ổn định).

4. Không có các yếu tố nguy cơ cao như xâm lấn mạch máu, phân độ mô học thấp, hoặc di căn vi thể (micrometastasis).

Khi các điều kiện trên được đáp ứng, phẫu thuật đơn thuần (không cần xạ trị hoặc hóa trị bổ trợ) là phương pháp tối ưu, có thể đạt tỷ lệ sống còn 5 năm tới 94% (segmentectomy) hoặc 91% (lobectomy) theo nghiên cứu JCOG0802.

Cắt thùy hay cắt phân thùy?

Cắt thùy (Lobectomy)

• Chuẩn mực điều trị từ 1995 theo nghiên cứu Ginsberg.

• Ưu điểm: ít tái phát tại chỗ hơn.

• Nhược điểm: ảnh hưởng nhiều đến chức năng phổi, thời gian hồi phục lâu hơn.

Cắt phân thùy (Segmentectomy)

• Theo JCOG0802 (2022), segmentectomy không kém hiệu quả so với lobectomy ở khối u ≤ 2 cm.

• Tỷ lệ sống 5 năm còn cao hơn lobectomy (94.3% vs 91.1%).

• Tuy nhiên, có tỷ lệ tái phát tại chỗ cao hơn, đòi hỏi bác sĩ phải chọn bệnh nhân rất kỹ.

• Lợi thế vượt trội: bảo tồn nhu mô phổi, phù hợp với người cao tuổi hoặc bệnh lý nền phổi mãn tính.

Tóm lại, segmentectomy là lựa chọn khả thi chỉ khi:

• Đảm bảo rìa cắt đủ rộng (>2 cm hoặc bằng kích thước khối u).

• Có đánh giá hạch trung thất đầy đủ (ít nhất 3 nhóm hạch, trong đó có hạch dưới carina).

• Khối u thuộc loại “low-risk”: GGO chủ yếu, phát hiện qua tầm soát, không có PET-avid mạnh.

Ưu điểm của phẫu thuật đơn thuần

• Tránh độc tính của hóa chất/xạ trị.

• Giữ lại tối đa mô phổi cho tương lai, đặc biệt quan trọng nếu tái phát hay xuất hiện khối u thứ hai.

• Giảm chi phí và thời gian nằm viện.

⚠️ Khi nào KHÔNG chỉ cần phẫu thuật?

• Nếu có xâm lấn vi thể hoặc di căn hạch ẩn, khả năng tái phát cao dù đã phẫu thuật.

• Khi rìa cắt không đảm bảo, cần nâng lên lobectomy hoặc xạ trị bổ trợ.

• Khối u ≥2 cm hoặc nằm sâu trong phổi gần rốn phổi → không phù hợp với segmentectomy.

Xu hướng tương lai: phẫu thuật chính xác & ít xâm lấn

• Công nghệ in 3D mô phổi và cấu trúc mạch máu giúp lập kế hoạch cắt phân thùy chi tiết.

• Phẫu thuật robot tăng độ chính xác và giảm biến chứng.

• Điều trị kết hợp miễn dịch/hóa trị đang được nghiên cứu cho nhóm nguy cơ trung bình.

Kết luận

Phẫu thuật đơn thuần là lựa chọn an toàn và hiệu quả cho ung thư phổi giai đoạn 1, nếu được chọn đúng bệnh nhân, kỹ thuật mổ hợp lý và đánh giá hạch chuẩn mực. Việc lựa chọn giữa lobectomy và segmentectomy cần cá nhân hóa theo từng trường hợp cụ thể.

Theo Bertolaccini et al. (2024): “Segmentectomy có thể trở thành chuẩn điều trị mới cho NSCLC ≤2cm nếu thực hiện đúng kỹ thuật và chọn đúng bệnh nhân.”

 

Thông tin liên hệ tư vấn chuyên sâu

- Thạc sĩ – Bác sĩ Trần Khôi
- Bệnh viện Phổi Hà Nội – 44 Thanh Nhàn, Hai Bà Trưng, Hà Nội
- Zalo: 0983 812 084 – Hotline: 0913 058 294
- Facebook: Bác sĩ Trần Khôi
- YouTube: Thạc sĩ Bác sĩ Trần Khôi – Chữa bệnh ung thư phổi